Wielu osobom opryszczka kojarzy się z problemem, który dotyczy przede wszystkim okolic ust. Taka infekcja niekiedy dotyczy jednak również okolic oczu – opryszczka oczna może atakować powieki, spojówki, rogówki, a w rzadszych przypadkach również siatkówki i tęczówki. Jak objawia się opryszczka oczu i co należy zrobić, gdy wystąpią objawy?
Co to jest opryszczka oka?
Opryszczkowe zapalenie spojówek, opryszczka rogówki czy też opryszczka powiek – wszystkie te schorzenia wywoływane są przez dokładnie ten sam czynnik, a dokładnie – wirusa HSV, należącego do rodziny herpeswirusów. Zmiany chorobowe, popularnie określane jako „zimno na oku”, zazwyczaj dotyczą tylko jednego oka, choć nie jest to regułą – mogą pojawić się na obu oczach jednocześnie.
Wirusa opryszczki wargowej można przenieść bezpośrednio na powiekę, po kontakcie z osobą zarażoną. Często pojawienie się choroby oznacza jednak reaktywację wirusa, który już od dawna znajdował się w organizmie, będąc przez cały ten czas w postaci uśpionej. W takiej sytuacji opryszczka w oku nie ma związku z niedawnym kontaktem z osobą chorą.
Opryszczka oka może występować zarówno u dorosłych, jak i u dzieci. Opryszczka na oku u dziecka zawsze wymaga szczególnej uwagi: ryzyko rozwinięcia się poważnej infekcji jest w takiej sytuacji wyższe, co prowadzi do większego ryzyka wystąpienia powikłań.
Przyczyny pojawienia się opryszczki na oku
Opryszczka oczna może wystąpić u osób, u których wcześniej doszło do pierwotnego zakażenia wirusem. Jest to możliwe wtedy, gdy nastąpił bezpośredni kontakt z osobą chorą: wirus HSV-1, odpowiedzialny za wywoływanie objawów choroby, przenosi się drogą kropelkową. Oznacza to, że zarazić można się poprzez pocałunki, korzystanie z cudzej szczoteczki do zębów lub pomadki do ust, lub też jedzenie tymi samymi sztućcami.
Początkowo zakażenie może nie dawać żadnych objawów, a jeśli symptomy już wystąpią, to koncentrują się wokół okolic ust. Należy jednak pamiętać o tym, że nawet, gdy zmiany ustąpią – wirus nie znika z organizmu. Pozostaje w stanie uśpionym, a do jego reaktywacji dochodzi zazwyczaj wtedy, gdy mamy do czynienia z osłabieniem układu odpornościowego (na przykład w trakcie choroby, w okresie silnego stresu lub przemęczenia). To właśnie wtedy może pojawić się opryszczkowe zapalenie oka.
Szacuje się, że na całym świecie aż 67% osób zakażonych jest wirusem HSV-1. Jednocześnie, 30% zakażonych to nosiciele – czyli osoby, które same nie przechodzą choroby, pomimo tego, że wirus stale znajduje się w ich organizmie.
Opryszczka oka – rodzaje
Wirus opryszczki może atakować różne struktury oka. To, gdzie dokładnie pojawią się zmiany chorobowe, wpływa na przebieg zakażenia, stopień natężenia objawów i ryzyko poważnych komplikacji. Wśród najczęściej występujących infekcji można wyróżnić:
- Opryszczkowe zapalenie rogówki
- Opryszczkowe zapalenie spojówek
- Opryszczkę powiek
W rzadszych przypadkach wirus atakuje również inne struktury oka. Takie zakażenia to poważna sytuacja – mogą prowadzić do nieodwracalnych konsekwencji. Z tego powodu objawów opryszczki oka nigdy nie należy lekceważyć, a podejrzewając to schorzenie, warto jak najszybciej skonsultować się z lekarzem i zastosować specjalistyczne leczenie.
Opryszczka oka – objawy
Opryszczka oka jest chorobą o nieprzyjemnym i dokuczliwym przebiegu. Chorzy skarżą się zazwyczaj na duży dyskomfort: nie tylko fizyczny, ale również psychiczny, gdyż objawy są wyraźnie widoczne na twarzy.
Do głównych objawów opryszczki oczu zaliczamy:
- Zaczerwienienie spojówek
- Opuchnięte powieki
- Światłowstręt i silne łzawienie oka
- Pogorszenie ostrości wzroku
- Owrzodzenie powiek
Opryszczkowe zapalenie spojówek
Opryszczkowe zapalenie spojówek przejawia się typowymi cechami wirusowego zapalenia spojówek. U chorych pojawia się obfita, surowicza wydzielina, a także odczyn grudkowy spojówek. Objawy opryszczki oka mogą w tym przypadku obejmować również występowanie małych, wypełnionych surowiczą treścią pęcherzyków, które pojawiają się na skórze powiek. Pęcherzyki te po jakimś czasie pękają, tworząc pokryte strupem owrzodzenia. Dodatkowo, u pacjentów może dojść do powiększenia przyusznych węzłów chłonnych. Opryszczka oka często towarzyszy zapaleniu górnych dróg oddechowych lub gardła, lub też następuje po zakończeniu tego typu infekcji. Objawy utrzymują się zazwyczaj przez około 3 tygodnie.
Opryszczka rogówki oka
Częstym powikłaniem opryszczkowego zapalenia spojówek jest opryszczka rogówki. Objawy takiego zakażenia mogą prezentować się różnie, w zależności od tego, którą dokładnie część oka zaatakuje wirus.
Nabłonkowe zapalenie rogówki jest schorzeniem, które zazwyczaj przebiega w sposób łagodny. Wirus opryszczki w oku atakuje wówczas jedynie najbardziej zewnętrznie położoną warstwę rogówki, czyli jej nabłonek. Taka choroba jest stosunkowo łatwa do leczenia, a jeśli terapia zostanie wdrożona odpowiednio szybko, ryzyko poważnych powikłań jest niewielkie.
Zupełnie inaczej sytuacja wygląda, gdy wirus zaatakuje warstwy rogówki położone głębiej. Mówimy wówczas o zrębowym zapaleniu rogówki, które jest niebezpieczne, gdyż pojawiające się wykwity mogą uszkodzić narząd wzroku. Jeżeli zakażenie potrwa dłużej, rogówka może ulec permanentnemu uszkodzeniu, które niekiedy prowadzi nawet do ślepoty! Warto wiedzieć o tym, że takie zapalenie jest jedną z najczęstszych przyczyn utraty wzroku spowodowanej chorobą zakaźną w krajach rozwiniętych.
Opryszczka na powiece
Opryszczka pod okiem, czyli zapalenie brzegów powiek, to zakażenie, przy którym występuje opryszczka koło oka, jednak ono samo nie jest dotknięte objawami. To najłagodniejszy wariant choroby. Na skórze powiek i w obszarze oczodołu pojawiają się wówczas owrzodzenia i pęcherze.
Gdy pojawią się takie objawy, najważniejsze jest, by nie dopuścić do przeniknięcia wirusa do oka. By zapobiec poważniejszej infekcji, należy jak najszybciej rozpocząć stosowanie maści przeciwwirusowych zaleconych przez specjalistę. Dobrą informacją jest z pewnością to, że gdy występuje jedynie opryszczka na powiece – leczenie jest zazwyczaj krótkie i szybko przynosi ulgę.
Leczenie opryszczki oka
Opryszczka na oku – diagnostyka
Jak rozpoznawana jest opryszczka? Oko zawsze powinno zostać obejrzane przez specjalistę. Wizyta w gabinecie rozpoczyna się od dokładnego wywiadu, który umożliwia lekarzowi prześledzenie przebiegu infekcji i przeprowadzenie diagnostyki różnicowej. Specjalista zwróci szczególną uwagę na przebyte wcześniej zakażenia wirusem opryszczki.
Kolejnym etapem diagnostyki jest badanie fizykalne. Wiedząc, jak wygląda opryszczka na powiece lub rogówce, specjalista z pewnością zauważy charakterystyczne cechy infekcji. Badanie umożliwia również ocenę zaawansowania zmian chorobowych. W postawieniu trafnej diagnozy pomocne będą specjalistyczne instrumenty, takie jak na przykład oftalmoskop, służący do badania głębiej położonych części oka, naczyń krwionośnych i nerwu wzrokowego. Szczególnie przydatna jest lampa szczelinowa, czyli biomikroskop. Opryszczka na powiece oka ma pewien charakterystyczny objaw – wypełnione treścią surowiczą pęcherzyki oraz drzewkowaty naciek w powierzchownych warstwach rogówki (najlepiej widoczny po wybarwieniu fluoresceiną).
W diagnostyce opryszczki oka nie stosuje się zazwyczaj hodowli wirusowych oraz testów immunodiagnostycznych. Tego typu badania wymagają długiego okresu oczekiwania na wyniki, a ponadto ich dostępność jest ograniczona.
Opryszczka na oku – sposoby leczenia
Opryszczka na oku – jak leczyć? To zależy, jednak niezbędnym elementem terapii jest wykorzystywanie leków przeciwwirusowych w różnej formie. Leczenie opryszczki oka obejmuje stosowanie zaleconych przez lekarza maści lub kropli do oczu. Leki na opryszczkę oka zawierają w składzie acyklowir lub gancyklowir – są to substancje, które skutecznie zwalczają wirusy. W przypadku zakażeń o ciężkim przebiegu konieczne może okazać się przyjmowanie leków doustnych do czasu ustąpienia zmian zapalnych.
W leczeniu wirusowych zapaleń spojówek na ogół nie stosuje się kortykosteroidów – ponieważ mogłoby to ułatwić dalsze rozprzestrzenianie się wirusów w tkankach. Zastosowanie leków z tej grupy zawsze powinno odbywać się wyłącznie pod ścisłą kontrolą lekarza okulisty, już po rozpoczęciu terapii z wykorzystaniem leków przeciwwirusowych.
Warto pamiętać, by przez cały czas leczenia szczególnie dbać o higienę. Istotne jest regularne mycie rąk oraz okolic twarzy, oraz stosowanie jednorazowych ręczników papierowych. Osoby, które noszą soczewki kontaktowe, powinny bezwzględnie zrezygnować z nich na czas leczenia, nosząc w tym czasie okulary korekcyjne. Po zakończeniu kuracji w większości przypadków nie ma konieczności wykonywania badań kontrolnych.
Opryszczka na powiece – domowe sposoby. Czy warto?
Co robić, gdy pojawia się opryszczka? Jak leczyć ją domowymi sposobami i czy zawsze konieczna jest wizyta u specjalisty? Takie pytania zadaje sobie wielu pacjentów – jednak należy pamiętać, że ta choroba dotyczy szczególnie wrażliwego na uszkodzenia narządu wzroku. Domowe leczenie wiąże się z ogromnym ryzykiem niekontrolowanego rozwoju infekcji, a co za tym idzie – poważnych powikłań. Dlatego też po zauważeniu niepokojących objawów należy jak najszybciej zaplanować wizytę u okulisty. Specjalistyczne leczenie nie jest skomplikowane – zwykle wystarczy regularne stosowanie zaleconych preparatów.
Jeśli mamy do czynienia z opryszczkowym zapaleniem oka, to nawet infekcje o bardzo łagodnym przebiegu mają jedynie 50% szans na to, by wygoić się samoistnie. Dla kontrastu – wdrożenie leczenia zaleconego przez specjalistę daje niemalże 100% szans na wyleczenie. Skuteczne lekarstwa dostępne są jedynie na receptę!
Warto mieć na uwadze również to, że choć objawy opryszczki oka wydają się być charakterystyczne – to jedynie lekarz może ostatecznie potwierdzić, że to właśnie z tą chorobą mamy do czynienia. Odpowiednia diagnostyka to podstawa – wielu pacjentów błędnie diagnozuje opryszczkę oka jako zwykłe zapalenie spojówek.
Profilaktyka i zapobieganie opryszczce na oku
By uniknąć zachorowania na opryszczkę oka, należy przede wszystkim wystrzegać się zakażenia wirusem HSV-1. Trzeba więc dbać o ograniczenie kontaktu fizycznego z osobami, które aktualnie zmagają się z wykwitami opryszczki.
Niezwykle istotne jest zachowanie odpowiedniej higieny. Nie należy dzielić się z nikim swoimi ręcznikami, sztućcami ani przyborami służącymi do higieny osobistej. Jeśli tego typu przedmiot będzie miał kontakt z osobą chorą, trzeba wyparzyć go w gorącej wodzie. Ważne jest również częste i dokładne mycie rąk oraz ich dezynfekcja.
Osoby, które już są zarażone wirusem HSV-1, powinny uważać, by w przypadku wystąpienia wykwitów na ustach lub nosie nie przenieść czynnika infekcyjnego w okolice oka. Nie należy dotykać wykwitów ani przebijać pęcherzy – płyn w ich wnętrzu ma szczególnie duże stężenie wirusa.
Warto także zadbać o wzmocnienie ogólnej odporności organizmu za pomocą zdrowej diety, regularnej aktywności fizycznej i odpowiedniej ilości snu. Jeżeli opryszczka nawraca częściej, niż raz w roku, warto skonsultować z lekarzem możliwość profilaktyki farmakologicznej w postaci regularnego przyjmowania acyklowiru.
Niestety, nie zawsze da się uniknąć zachorowania – nawet przy zachowaniu wymienionych powyżej środków ostrożności. Wiele osób jest nosicielami wirusa – możliwe jest wtedy, że dojdzie do jego reaktywacji, na skutek chwilowego upośledzenia odporności organizmu. Ważne jest to, że gdy pojawi się opryszczka oka – objawy należy jak najszybciej skonsultować ze specjalistą. Nie wolno odwlekać wizyty u lekarza: wdrożenie leczenia umożliwi szybkie uporanie się z infekcją i uchroni przed poważnymi powikłaniami.
