Problemy ze wzrokiem u dzieci
Problemy ze wzrokiem u dzieci obejmują zarówno wady refrakcji (popularnie nazywane wadami wzroku), jak i nieprawidłowości w budowie narządu wzroku, a także zaburzenia neurologiczne.
Krótkowzroczność
Krótkowzroczność, inaczej miopia, to częsta wada wzroku, która występuje u dzieci w różnym wieku. Krótkowzroczne dziecko prawidłowo widzi bliskie przedmioty, a oddalone już gorzej – te stają się niewyraźne i rozmazane. Leczenie polega przede wszystkim na korzystaniu z okularów korekcyjnych potocznie nazywanych „minusami”. Okulista dziecięcy podczas konsultacji informuje, czy dziecko powinno nosić okulary na stałe, czy tylko w określonych sytuacjach, na przykład w trakcie lekcji. To zależy przede wszystkim od stopnia zaawansowania krótkowzroczności.
Dalekowzroczność
Dalekowzroczność, znana również jako nadwzroczność lub hyperopia, to wada widzenia, dla której charakterystyczne jest wyraźne widzenie przedmiotów będących daleko, a niewyraźne tych ustawionych bliżej. Dalekowzroczność sprawia więcej problemów diagnostycznych, niż krótkowzroczność – czasami przebiega bezobjawowo, a czasami daje nietypowe symptomy, trudne do jednoznacznego powiązania z wadą wzroku, na przykład ból głowy. Dlatego tak ważna są regularne wizyty kontrolne! Leczenie dalekowzroczności bazuje na korzystaniu z okularów korekcyjnych – w tym przypadku „plusów”.
Astygmatyzm
Astygmatyzm to kolejna wada widzenia, często występująca razem z krótkowzrocznością lub dalekowzrocznością. Charakterystycznym dla niej objawem jest rozmycie obrazu lub rozciągnięcie go w pionie bądź poziomie. To powszechna przypadłość u noworodków, która zanika wraz z wiekiem. Może też pozostać na dłużej jako wada wrodzona; częściej jednak jest nabyta i nieleczona stale się rozwija. Wczesne wykrycie i korekcja przy użyciu odpowiednich okularów korekcyjnych są niezbędne, gdyż blokują dalszy rozwój astygmatyzmu i dają dziecku możliwość wygodnej nauki czytania, pisania i zabawy.
Amblyopia
Mniej znaną, ale równie poważną wadą wzroku jest amblyopia, inaczej nazywana zespołem leniwego oka. To schorzenie neurologiczne. U dzieci z amblyopią mózg nie jest w stanie prawidłowo odbierać sygnałów płynących z całego narządu wzroku. By sobie z tym poradzić, preferuje tylko jedno oko, a drugie niejako wyklucza. To rodzi szereg problemów, bo z czasem wykluczone oko staje się coraz słabsze. W leczeniu tego schorzenia okulary korekcyjne dla dziecka to za mało. Lekarz często zaleca specjalne ćwiczenia mające „zmusić” mózg do przetwarzania obrazów pochodzących z „leniwego” oka.
Jakie są pierwsze objawy problemów ze wzrokiem u dzieci?
Niestety im młodsze dziecko, tym mniejsza szansa, że powie opiekunowi o doświadczanych problemach z widzeniem, bo po prostu nie wie, że może widzieć lepiej. Dlatego tak ważne jest, by dorośli znali charakterystyczne objawy problemów z widzeniem u dzieci i zwracali na nie uwagę. Oto one:
- częste pocieranie oczu;
- intensywne mruganie i mrużenie oczu;
- trzymanie książki bardzo blisko twarzy;
- oglądanie telewizji z pozycji tuż przed ekranem;
- pochylanie głowy podczas czytania;
- zasłanianie lub zamykanie jednego oka;
- częste gubienie miejsca podczas czytania;
- pisanie w nierównej linii – z górki lub pod górkę;
- trudności z odróżnieniem prawej i lewej strony;
- „uciekanie” oka.
Kiedy zauważysz któreś z wymienionych objawów, koniecznie umów dziecko na wizytę u okulisty i upewnij się, czy nie potrzebuje okularów korekcyjnych.
Jak wybrać odpowiednie oprawki?
Prawidłowo dobrane oprawki okularów dziecięcych to szansa, że maluch będzie regularnie po nie sięgał, a także gwarancja skutecznej korekcji. Jest kilka elementów, na które warto zwrócić uwagę. To przede wszystkim dopasowanie do kształtu twarzy. Oprawki nie mogą uciskać, ani zsuwać się z nosa, a ich rozmiar powinien zapewniać możliwie największe pole wyraźnego widzenia.
Dobrze, jeśli są wykonane z wytrzymałego materiału, zwłaszcza gdy dziecko ma korzystać z okularów codziennie. Świetnie sprawdza się tworzywo sztuczne – współcześnie bardzo solidne, a jednocześnie występujące w wielu kolorach: różowym czy żółtym jako okulary dla dziewczynki i niebieskim bądź czerwonym jako okulary dla chłopców. Należy mieć na uwadze, że nie każda oprawka może zostać połączona z każdymi szkłami To techniczny problem, do którego dochodzi na przykład przy zaawansowanym astygmatyzmie, wymagającym grubych soczewek. Jednak warto pamiętać, że w dobrym salonie optycznym doradca na pewno zaproponuje odpowiednie rozwiązanie – okulary zarówno skutecznie korygujące widzenie, jak i modne.
Rodzaje szkieł korekcyjnych
Istotą każdych okularów korekcyjnych są soczewki, nazywane potocznie szkłami. To one umożliwiają wyraźne widzenie mimo obecnej wady wzroku. Soczewki dzielimy na kilka kategorii pod względem określonych cech, na przykład tworzywa, z jakiego powstają. Tak wyróżniamy między innymi szkła mineralne (szklane) i organiczne (plastikowe).
Szkła plastikowe vs. szkła mineralne
Szkła mineralne, czyli szklane, są ciężkie, ale twarde. Ten materiał umożliwia opracowanie bardzo cienkich soczewek, ale jednocześnie jest dość trudny w obróbce i umieszczeniu w oprawkach do okularów dziecięcych. Szkło nie pozwala też na dodanie powłok uszlachetniających, zwiększających funkcjonalność okularów korekcyjnych. Poza tym stwarza duże ryzyko ran twarzy i oczu, gdy dojdzie do stłuczenia okularów. Nic więc dziwnego, że w optyce odchodzi się od stosowania szkła mineralnego w produkcji soczewek.
Współcześnie optyk dziecięcy proponuje w zasadzie tylko szkła plastikowe, nazywane też organicznymi. Są bardzo lekkie (nawet o 45% lżejsze niż szklane), co zwiększa komfort stosowania. Tworzone z wykorzystaniem nowoczesnych technologii nie tłuką się i nie odpryskują, więc pozostają bezpieczne nawet dla najbardziej aktywnego dziecka. Szybciej odparowują – to duża zaleta zwłaszcza w okresie jesienno-zimowym. Bez problemu mogą zostać pokryte dodatkowymi powłokami, między innymi utwardzającą i antyrefleksyjną.
Powłoki ochronne i filtrowe
Wybierając dziecięce okulary, zetkniesz się z pojęciem powłok ochronnych/uszlachetniających. To filtry nakładane na soczewki okularowe, które rozszerzają ich funkcjonalność (dostępne za dodatkową opłatą).
W okularach dziecięcych z pewnością warto wykorzystać powłokę antyrefleksyjną – ogranicza odblaski, znacząco poprawiając komfort widzenia w pomieszczeniach oświetlonych sztucznym światłem, na przykład w szkolnej sali; powłokę utwardzającą – zmniejsza ryzyko zarysowania okularów przy nieprawidłowym ich odkładaniu lub wycieraniu innym materiałem niż zalecany; powłokę blokującą niebieskie światło – tak zwany blue blocker, który minimalizuje negatywny wpływ niebieskiego światła emitowanego przez urządzenia elektroniczne: ekran komputera, telefonu lub tabletu.
Jak zachęcić dziecko do noszenia okularów?
Niezależnie od tego, czy wybieramy okulary korekcyjne dla niemowlaka, czy starszego dziecka, reguła postępowania jest taka sama: najpierw wizyta u okulisty, a później – z receptą w ręku – w salonie optycznym. Na kontrolę lekarską warto wybierać się z dzieckiem regularnie, a już w szczególności, gdy zauważymy niepokojące objawy, mogące wskazywać na wadę wzroku. Każda z nich wymaga bowiem noszenia okularów korekcyjnych – czasami na stałe, a czasami tylko w określonych momentach.
Zdarza się, że dziecko nie chce nosić okularów – co wtedy? Przede wszystkim rozmawiać. Pokazujmy, że okulary nie są powodem do wstydu; podkreślajmy korzyści wynikające z ich noszenia – wyraźne widzenie i wygodniejszą zabawę; chwalmy i nagradzajmy za regularne i prawidłowe korzystanie z okularów. Z czasem ich obecność stanie się dla dziecka czymś zupełnie normalnym.
